Hamilelik Durumunda İşten Çıkarılabilir miyim? Çıkarılırsam Haklarım Neler?

Kadın işçilerin hamile olması sebebiyle işten çıkarılması; işçinin öncekine göre artık daha az fayda sağlayacağı, verilen işi daha stabil yapamayacağı, çeşitli duygu karmaşalarına girerek duygusallaşacağı, fiziksel ve zihinsel değişimlerden dolayı güçsüz düşeceği gibi beklenti ve endişelerinden dolayı işverenin hamile işçisini hamile olmasından dolayı yada kağıt üstünde herhangi bir sebep ile işten çıkarmasıdır.

Anayasa, İş Kanunu ve Mevzuatlara aykırı olan bir durumdur. Kanuna ve hukuka aykırı olarak işçinin gebe olmasından dolayı işten çıkarılması durumunda bu sorunu yaşayan işçi işverenine karşı işe iade davasına başvurarak yaşanılan sıkıntı verici süreci hukuk yoluyla çözmeyi tercih edebiliyor.

Hamileyken İşten Çıkarılabilir Miyim?

Hamile işçi işverenin bahaneleri sebebiyle kolayca işten çıkarılabilir mi sorusu anne adaylarının sık sık kafasına takılan bir soru bu soruya cevap vermek gerekirse kanunda işverene verilmiş olan haklı nedenler arasında işçinin hamile olması yer almıyor. Bundan dolayı işverenin kanunen böyle bir hakkı mevcut değil.

Fakat işverenin açısından kanunen geçerli bir neden açısından inceleyecek olursak ve geçerli neden ararsak işveren işçisinin fiziksel değişimlerinden dolayı gösterdiği performansı daha öncekilerine göre daha düşük bularak performans kaybı olarak nitelediğinde işte bu geçerli fesih nedenidir. Ama durum açıktır ki işveren dolaylı yoldan yine hamileliği göstermiş olur. Bundan dolayı bu maddede açık bir şekilde gebe işçinin geçerli nedenle işten çıkarılamayacağını açıklar.

İş hukukunda bu tür problemler için bazı düzenlemeler yapılmış olsa da kanundaki açık hükümlere rağmen bazı işverenler;

• Beklenen performans ve çalışma düzeninin ortaya çıkarılamaması
• Gebelik nedeniyle yeterli bir şekilde işçinin iş temposuna koordine olamaması
• Gebeliği yaşayan işçinin hamilelik sürecinde daha önceye kıyasla daha duygusal olacağı
• Gebe işçinin işveren tarafından verilmiş sorumlulukları istenen zamanda ve istenen şekilde kurallara uygun bir biçimde gerçekleştiremeyeceği gibi endişeler sebebiyle gebe işçiyi işten çıkarma yoluna gidebiliyor.

Bir işveren gebe işçisini hukuka uygun bir şekilde işyerinden çıkarmak istiyorsa bunun için iki yolu vardır. Bunlardan birincisi haklı bir sebeple kanunda yer alan bir şekilde işçiyi çıkarma yani derhal fesih olarak adlandırılır. İş Kanunu 25’nci madde düzenlemesinde yer alır.

Bunlardan ikincisi de geçerli nedenle işçi çıkarma ile adlandırılır.  İş Kanunu 17’nci madde de yer bulur ve namı diğer süreli fesih olarak biliniyor. Bu tür bir fesihte gebe işçinin performansı veya işyerinin değişen ekonomik durumu geçerli bir sebep olarak gösterilir. Önceden fesih ihbar süresine uygun bir şekilde fesih edilir.

Hamileyken İşten Çıkarılma Tazminatı Nedir?

İşçinin gebe kalması durumu mühim düzeylerde işçinin hak kayıplarına neden olabiliyor. Kanuna uygun olmayan şekillerde işverenin gebe işçisini işten çıkarma durumunda işveren bazı yaptırımlarla karşı karşıya kalabiliyor. Böyle bir durumda hamile işçi, işverene karşı işe iade davası açabilir.

Eğer işverenin yaptığı sözleşme feshi geçerli bir sebep olmadan gerekçesiz ve kanuna uygun olmayan bir şekilde haksız yere uygulandı ise işçinin çalıştırılmadığı süre hesap edilerek işçiye tazminat olarak verilir. Bununla birlikte işe iade koşullarına da uygun davranılmazsa işverenin 4 ila 8 ay aralığında bir ücret de gebe işçiye yine tazminat olarak verilmesine karar çıkabiliyor.

Gebelikten İşten Çıkarılma Durumu Kanuna Uygun Mudur?

Bir kadın işçinin sadece hamile olması sebebiyle işten çıkarılması yasal değildir, kanuna aykırıdır. Böyle bir durumda hamile şahsın, çalıştığı yerde 30 kişiden fazla personelin mevcut olması halinde gebe işçi “işe iade davası” açabilir.

Gebelik İzni Süresi Nedir?

Gebe işçinin doğum yapmasından önce sekiz ve doğum yapmasından sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmaması gerekir. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir.

Kadın İşçinin Doğum İzni Doğum İzni Ne Zaman Başlar?

Gebe işçinin Doğum izni, doğum öncesi 8 hafta ve doğum sonrası 8 hafta olmak üzere toplamda 16 haftadır. Bu durumda gebe, doğum izni süresini hesap ederek gebeliği 40 hafta olarak hesap edip gebeliğinin 32. haftasına geçmesi itibariyle doğum iznine ayrılabilir.

Anne adayının ikiz, üçüz gibi özel durumlar içeren hamilelik hallerinde ise doğumdan önce çalışamayacağı şekilde 8 haftalık ek süresine ek 2 hafta daha eklenmesiyle toplamda doğum öncesi doğum izni 10 haftaya kadar uzuyor. Yani çoklu gebeliklerde doğum izni toplamda 18 hafta olarak kullanılabiliyor.

Gebelik İzni Süresi Uzatılabilir Mi?

Gebelikte gebe işçinin izinleri doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olarak toplam da on altı haftalık süre, gebe işçinin sağlık haline ve işin şartlarına göre gerekirse artış gösterebilir. (İş Kanunu md. 74/3). Bu süreler doktor raporu ile belirtilir.

Hamile İşçinin Hakları Nelerdir?

Türkiye Cumhuriyeti Devletinde Yasalarla eminlik altında olan çalışan gebe işçinin haklarını bilmesi ve bunlarla ilgili işverenden gerektiği durumlarda istek ve düzeltmelerde bulunması yerine göre önemlidir.

İş Kanunu’na göre gebe işçinin gebelik hakları şöyle açıklanabilir:

• 4857 sayılı İş kanunu 74. maddesi uyarınca gebe işçilerin doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları gerekir. Bu süre ücretli izin olarak nitelendirilir. Erken doğum yapılması durumunda doğumdan önce kullanılamayan izinler, doğumdan sonra kullanılır.
• Buna ek olarak gebe işçinin talebiyle, 16 haftalık yasal doğum izninin bitmesinden sonra işverenin 6 aya kadar ücret vermeden izin vermesi gereklidir.
• Belirtilen sürelere işverenin itiraz hakkı mümkün değildir.
• Bu haklardan faydalanmak için herhangi bir süre çalışma koşulu gerekmiyor.
• Çoklu gebeliklerde ikiz veya üçüz ayırt etmeden doğumdan sonraki 8 haftalık süreye 2 hafta daha eklenerek toplamda 18 haftalık ücretli izne sahip olunabilir.
• Gebe olan işçi günde yedi buçuk saatten fazla ve gece vakti çalışması yasaktır.
• Sağlık açısından daha hafif işlerde çalıştırılmaya başlanması durumunda gebe işçinin ücretinde kesinti yapılamaz.

Hamileyken İşten Çıkarılan Bir Kadın Haklarını Nasıl Arayabilir?

Gebe işçinin çalıştığı işyerinde 30 kişiden daha az çalışan kişi mevcutsa böyle bir durumda da iş akdinin feshi sebebiyle ihbar bedelinin 3 katı tutarında “kötü niyet tazminatı” hakkı mevcuttur. Her durumda fesihin haklı bir sebeple olmaması durumunda gebe işçi kıdem ve ihbar tazminatı da talep edilebilir.

İşyerine Hamilelik Bildirimi Yapmak Gerekir Mi?

Gebe işçiler gebelik sebebiyle sahip oldukları izinleri kullanmaları için işverene bildirim yapmalıdır. Hamileliğin anlaşıldığı ilk günden itibaren hazırlanması gereken doktor raporundan işyerini haberdar ederek bu hakkı kullanmaya başlayabilirler.

Gebe Kadının İşten Çıkarılması Sonucu Hangi Haklara Sahip Olur?

Gebelik sebebiyle gebe işçinin işten çıkarılmasında sahip olunan haklar:

• İhbar tazminatı
• Kıdem tazminatı,
• İşe iade hakkı,

İşçilere eşit davranma ilkesine aykırılık nedeniyle tazminat gibi haklardır.

Hamilelik Veya Doğum Durumundan Dolayı İşten Çıkan Gebe İşçi Kıdem Tazminatı Alır Mı?

Gebe işçinin işverenin müdahil olmaması durumunda kendi istemesiyle yani istifa ederek ayrılmasında işçinin, herhangi bir tazminat hakkı oluşmaz. Yasal düzenlemede gebelik ya da doğum sebebine dayalı olarak ortaya çıkan işten çıkma durumları istifa niteliğinde olduğundan, bu sebeplerle işten ayrılan gebe işçi tazminat haklarından vazgeçmiş sayılıyor. Yani bu durumda kıdem tazminatı alamıyor.