İşe İade Davası Açma Şartları

İşçiler işveren tarafından işten çıkarıldıkları durumlarda haklarını aramak için dava açma hakkına sahiptir. İşçilerin işverenlerine karşı açabilecekleri davalar arasında işe iade davası vardır. Bu davanın ne olduğu, şartları ve dava ile ilgili merak edilenler;

İşe İade Davası Nedir?

Bir işçinin iş sözleşmesinin haksız yere fesih edilerek işten çıkarılması durumunda işverene karşı açtığı davaya işe iade davası denir. Açtığı bu dava sayesinde işten çıkarılması nedeniyle yaşadığı kayıpları tazmin etmesi veya işe geri alınması sağlanır.

İşçilere iade davası açma hakkı 4857 sayılı olan İş Kanunu ile verilmiştir. Bu kanun sayesinde iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçilerin işveren tarafından haksız yere işten çıkarılmasını önlemek amaçlanmıştır. Bu kanuna aykırı durumlar yaşandığında ise işçinin dava koşullarını taşımaları durumunda işe iade davası açma hakkına sahip olması sağlanmıştır.

İşe İade Davası Açma Şartları Nelerdir?

İşvereni tarafından iş sözleşmesi feshedilmek suretiyle işten atılan bir işçinin dava açabilmesi için İş Kanunu’nda belirlenen şartları taşıması gerekir.

İşe iade davasının açılabilmesi için gerekli olan şartları ise şunlardır;

• İş sözleşmesi şartı
• İş kanunu şartı
• İşyerinde çalışan işçi sayısı şartı
• Kıdem şartı
• İş akdi feshinin haksız olması şartı
• İşveren vekilliği şartı
• Arabulucuya başvuru şartı
• Başvuru süresi şartı

Bu şartları taşıyan işçilerin dava açarak kazanmaları ve böylelikle işe geri iade edilmeleri mümkündür. Bunun dışında işten çıkarılma nedeniyle tazminat alma imkanları da vardır.

İş Sözleşmesi Şartı

İşe iade davasının açılabilmesi için en temel şart iş sözleşmesinin bulunmasıdır. İşçi ile işveren arasında işe başlama zamanında yapılmış bir iş sözleşmesinin varlığı aranır. Ancak bu sözleşmenin belirsiz süreli olarak imzalanmış olması gerekir. Yani işçi ve işveren arasındaki sözleşmenin bir süreliğine çalıştırma amaçlı imzalanmamış olması gerekir.

İş sözleşmesinde işten çıkarma için bir süre verilmediği için gerçekleşen haksız yere sözleşmenin feshedilmesi ve işten çıkarmanın gerçekleşmesiyle dava açma hakkı doğar. Bu hakkın işçi tarafından belirlenen süre içerisinde açılması gerekir.

İş Kanunu Şartı

İş akdi feshedilerek işten çıkarılan bir işçinin iade davası açabilmesi için gerekli olan ikinci şartı İş Kanunu şartıdır. Her işletmenin İş Kanunu’na uygun hareket etmesi mümkün değildir. Bu nedenle dava hakkının kullanılabilmesi için kanunu kabul eden ve uygulayan işverenlerin bulunması gerekir. İş sözleşmesi veya iş kanun dışında yapılıyorsa işçilerin dava açmaları mümkün olmaz.

İşyerinde Çalışan İşçi Sayısı Şartı

İşten çıkarılan işçinin işverene karşı işe iade davası açabilmesi için işyerinde çalışan işçi sayısı şartının davaya uygun olması gerekir. İş Kanunu tarafından davanın açılabilmesi için ilgili işyerinde minimum 30 işçinin çalıştırılıyor olması gerektiği belirtilmiştir. Bu işçilerin çalışma şeklinin farklı olmasının dava için önemi yoktur. Burada önemli olan 30 işçi sayısının var olmasıdır.

İşveren aynı sektörde birden fazla işyeri sahibiyse 30 işçi sayısına ulaşmak için tüm işyerleri dikkate alınır. Bu sayıya ulaşılıyorsa dava açılır ancak 30 işçiden az işçinin bulunması durumunda dava açma hakkı bulunmaz.

Kıdem Şartı

Haksız yere işten atılan işçinin dava açabilmesi için kıdem şartı taşıyor olması gerekir. Dava için gerekli olan kıdem süresi ise minimum 6 ay olarak belirlenmiştir. Bir işçi 6 ay boyunca aynı kıdemle işyerinde çalışmışsa dava açarak hakkını arayabilir. Ayrıca işçi işverenin aynı iş koluna sahip farklı işyerlerinde aynı kıdemle bulunmuşsa süre tüm işyerleri toplamı olarak hesaplanır.

İş sözleşmesi feshedilen işçi yer altında çalışan bir işçiyse (madenci gibi) davayı açabilmesi için 6 aylık kıdem şartı aranmaz. Bu şart olmaksızın dava açılarak hakkın geri alınmaya çalışması mümkündür.

İş Akdi Feshinin Haksız Olması Şartı

İşe iade davasının açılabilmesi için işveren tarafından iş akdi feshinin haksız şekilde yapılması gerekir. İşe geç gelme, sürekli tartışma çıkarma, ekonomik kriz, işyerinin küçültülmesi, beyan edilen özelliklerin taşınmaması, anlaşmalı işten çıkma veya istifa iş akdi feshi için geçerli sebeplerdendir.

İşveren tarafından yapılan iş sözleşmesi feshinin haksız olarak görüleceği sebepler ise şunlardır;

• Çalıştırılan işçinin bir sendikaya üye olmuş olması
• İşçinin kaza veya hastalıkları sebebiyle işte devamsızlık yapması
• Çalıştırılan işçinin sendika temsilciliğinin bulunması
• Çalıştırılan işçinin ırkı, cinsiyeti veya siyasi görüşlerinin uygun bulunmaması
• Çalıştırılan kadın işçilerinin istenen sürelerde işe gelmemesi
• İşverene karşı dava açmış olmak

İşveren bu sebepleri öne sürerek işçisini işten çıkarmışsa işçiye dava açma hakkı doğar. İşçinin bu hakkı kanunla belirtilen süre içerisinde kullanması şarttır. Süre içerisinde davayı açmadığı takdirde işe iade ve tazminat hakkını kaybetmiş olur.

İşveren Vekilliği Şartı

İşten çıkarılan işçinin davayı açabilmesi için işveren vekili olarak bulunmaması gerekir. Çünkü işveren vekili İş Kanunu’nda işveren ile benzer haklara sahiptir. Bu nedenle bu statüye sahip olan kişinin dava açma hakkı engellenmiştir.

İşveren vekili olarak görev alan kişinin işten haksız yere çıkarıldığı durumlarda iade davası açamamasının nedeni ise bir dönemde olsa iş yerinde yetkili konumunda bulunmuş olmasıdır. Bu kişiler ayrıca diğer işçilerin sözleşmesinin feshinden de sorumlu kişiler olabilecekleri için dava açamazlar.

Arabulucuya Başvuru Şartı

İşveren tarafından iş akdinin haksız yere sonlandırıldığı durumlarda işçilerin direkt işe iade davası açma hakları vardı. Ancak İş Kanunu üzerinde 2017 yılında yapılan değişiklikle dava açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu getirilmiştir.

İşten çıkarılan bir işçi sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren başlayan 1 aylık süre içerisinde arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabulucu başvurusu ve yapılan görüşmelerin durumuna göre davayı açma hakkını kullanması mümkün olur.

Başvuru Süresi Şartı

İş sözleşmesi feshedilen işçilerin iade davasını açabilmeleri için başvuru süresine uygun hareket etmeleri gerekir. Dava açmak için öngörülen sürenin geçmesi durumunda işçiler dava açamazlar. Bu da işe geri alınma veya tazminat haklarını kaybetmeleri anlamına gelir.

İşe İade Davası Açma Süresi Ne Kadar?

İşçilerin işverenlerine karşı işe iade davası açmalarının süresi arabulucuya başvurma durumlarına göre belirlenir. Fesih bildirimini takip eden 1 ay içerisinde arabulucuya başvuran işçiler görüşmelere başlarlar. İşveren ve işçi arasında arabulucu gözetmenliğinde gerçekleşen bu görüşmelerde uzlaşma sağlanmaya çalışılır.

Arabulucu gözetmenliğinde yapılan görüşmelerde uzlaşma sağlanırsa dava açılmadan işçinin işe iadesi veya diğer haklar kazanılır. Ancak görüşmelerde uzlaşma sağlanamazsa işçiye dava açma hakkı doğar. İşverenine karşı işe iade davası açacak kişinin arabulucu tarafından hazırlanan son tutanağa göre hareket etmesi gerekir. Son tutanak tarihinden sonraki 2 hafta içinde işçi tarafından işe iade edilmesi için dava açılmalıdır.

İşe İade Davası Ne Kadar Sürer?

Haksız yere iş akdi feshedilen işçiler tarafından açılan işe iade davaları ortalama 4-12 ay boyunca sürer. Mahkemelerin yoğunluğu ve adli tatil döneminin bulunması durumuyla davanın 1,5 yıla kadar uzadığı görülür. Bu nedenle iade davalarının uzun süren davalardan olduğunu söylemek mümkündür.

İşe İade Davası Yetkili Mahkemesi Hangisidir?

İşçilerin çıkarıldıkları işe iade edilmeleri ve tazminat alabilmeleri için açacakları işe iade davalarında yetkili mahkeme İş Mahkemesi’dir. Dava bu mahkemede açılır ve yargılama yapılır. Yapılan yargılamanın sonucuna göre işçinin çalışma hakkını geri kazanması ve işten çıkarıldığı için yaşadığı maddi ve manevi kaybın tazminatla karşılanması sağlanır.

İşten çıkarma eyleminin gerçekleştiği yerde İş Mahkemesi bulunmadığı durumlarda dava için yetkili olan mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olur. Bu mahkemede de ilgili yargılama hakimler tarafından yapılarak karar verilir.